بررسی عوامل خطر مؤثر در ایجاد بیماری عروق محیطی در بیماران تحت همودیالیز

بررسی عوامل خطر مؤثر در ایجاد بیماری عروق محیطی در بیماران تحت همودیالیز   کمال خادم‌وطن[1]، علیرضا رحمانی[2]٭، سیما قاسمی[3]، حسین آهنگری[4]، مریم مهرپویا[5]  تاریخ دریافت 14/04/1393 تاریخ پذیرش 12/06/1393  چکیده  پیش‌زمینه و هدف: شایع‌ترین سبب‌شناسی بیماری عروق محیطی تصلب شرایین می‌باشد با افزایش سن جمعیت میزان بروز بیماری عروق محیطی نیز افزایش می‌یابد. بیماری عروق محیطی بخش مهمی از عوارض بیماری مزمن کلیه را تشکیل می‌دهد که منجر به آمپوتاسیون و جراحی‌های مشابه می‌شود و همچنین معلولیت‌هایی را برای فرد بیمار به همراه دارد. علیرغم وجود عوامل خطرساز عروقی مانند فشارخون، دیابت، سن، سیگار و هیپر لیپیدمی در بیماران دارای نارسایی مزمن کلیه حتی بعد از حذف این عوامل نیز یک رابطه مستقل قطعی بین بیماری عروق محیطی و نارسایی مزمن کلیه وجود دارد. اندازه‌گیری (Ankle brachial index) ABI یک روش ساده و غیرتهاجمی است که می‌توان در مراکز سرپایی از آن برای تشخیص بیماری عروق محیطی استفاده نمود. در صورت تشخیص نارسایی کلیه، با اندازه‌گیری ABI می‌توان موارد تحت بالینی را به‌طور مؤثر تشخیص داد که این گروه بیشترین نفع را از مداخلات درمانی و آموزشی در مورد بیماری عروق محیطی را می‌برند.  مواد و روش‌ها: تمامی بیماران مراجعه‌کننده به مرکز دیالیز بیمارستان طالقانی شهرستان ارومیه به‌عنوان جمعیت موردمطالعه و به همین تعداد بیماران نیز به‌عنوان گروه کنترل از بخش قلب و داخلی بیمارستان طالقانی شهرستان ارومیه انتخاب و پرسشنامه تکمیل گردید. برای این منظور اندکس ABI را در هر بیمار تعیین و در پرسشنامه‌های مربوطه درج شد. برای اندازه‌گیری فشارخون از فشارسنج جیوه ای ریشتر ساخت آلمان استفاده گردید. پرسشنامه‌های تکمیل‌شده جمع‌آوری و سپس فراوانی و فراوانی نسبی شاخص‌های داده‌شده به‌صورت جدول و نمودار ارائه گردید. اطلاعات حاصل پس از پردازش با نرم‌افزار آماری SPSS نسخه 18 مورد آنالیز قرار گرفت.  یافته‌ها: کل جمعیت موردمطالعه 386 نفر بودند که 193 نفر بیمار دیالیزی و 193 نفر گروه کنترل بودند. میانگین سنی 17/17±27/55 که حداقل 3 و حداکثر 88 سال داشتند. 54درصد از بیماران مذکر و 46درصد مؤنث بودند،2/19درصد سابقه دیابت و 5/35درصد مبتلا به فشارخون بالا و 2/6درصد هیپرکلسترولمی و 8/23درصد هیپرتری‌گلیسیریدمی داشتند، 3درصد سابقه CVA و 7/26درصد مبتلا به بیماری عروق کرونر قلب و 1/23درصد سیگاری بودند. نتایج حاصله نشان داد که 15درصد جمعیت مبتلا به بیماری عروق محیطی بودند.  بحث و نتیجه‌گیری: با توجه به نتایج حاصل از این مطالعه پیشنهاد می‌گردد ارزیابی ABI به‌عنوان یک شاخص مهم در معاینات روتین بیماران دیالیزی مدنظر پزشکان باشد. همچنین پیشنهاد می‌شود نسبت به کنترل فشارخون و پروفیل‌های چربی بیماران دیالیزی در ویزیت‌های ماهیانه اهمیت خاصی داده شود و در صورت اختلال در هرکدام از شاخص‌های فوق اقدام درمانی مناسب اتخاذ گردد تا از عوارض ناشی از بیماری عروق محیطی در این بیماران جلوگیری شود.  کلیدواژه‌ها: نارسایی مزمن کلیه، بیماری عروق محیطی، بیماران دیالیزی   مجله دانشکده پرستاری و مامایی ارومیه، دوره دوازدهم، شماره هفتم، پی‌درپی 60، مهر 1393، ص 590-585  آدرس مکاتبه: دانشکده پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی ارومیه، ارومیه ایران، تلفن: 32754961-044     Email: [email protected]   1 متخصص قلب و عروق، دانشیار دانشگاه علوم پزشکی ارومیه، ارومیه، ایران   [2]کارشناسی ارشد پرستاری، مربی دانشکده پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی ارومیه، ارومیه، ایران (نویسنده مسئول)  [3] کارشناس پرستاری، دانشگاه علوم پزشکی ارومیه، ارومیه، ایران  [4] پزشک عمومی، دانشگاه علوم پزشکی ارومیه، ارومیه، ایران  [5] متخصص قلب و عروق، استادیار بیمارستان امام خمینی (ره) دانشگاه علوم پزشکی تهران، تهران، ایران